Η Στέλλα Κανάκη είναι μια εξαιρετική και αγαπητή παιδίατρος στην περιοχή μας, όμως τα τελευταία χρόνια ασχολείται και με τη συγγραφή βιβλίων και ιδιαίτερα με την παιδική λογοτεχνία.
Το τελευταίο της συγγραφικό έργο είναι το …”Τέλειο μωρό!” Ένα μυθιστόρημα, μια περιπέτεια φαντασίας, που απευθύνεται σε ενήλικες και σε έφηβους πάνω από 15 χρόνων, και που μιλά για τη ζωή, τη γέννηση, τον θάνατο, τον πόνο και την ευτυχία, και την αγάπη.
Ένας νέος ψάχνει απεγνωσμένα την αγαπημένη του, που έχει εξαφανιστεί. Παράλληλα, μια νέα γυναίκα που ζει σε μια “εξελιγμένη” κοινωνία αποφασίζει να αποκτήσει ένα μωρό, επιλέγοντας τα χαρακτηριστικά του.
Η συγγραφέας με μεγάλη χαρά μοιράστηκε μαζί μας σκέψεις και προβληματισμούς γι΄αυτή την υπόθεση…
“Μια νέα γυναίκα που ζει σε μια “εξελιγμένη” κοινωνία αποφασίζει να αποκτήσει ένα μωρό, επιλέγοντας τα χαρακτηριστικά του…” Δεν ακούγεται πολύ ορθό!
Δεν είναι ορθό, είναι ρατσιστικό. Σε τούτη την “εξελιγμένη” κοινωνία του βιβλίου, η επιστήμη έχει προχωρήσει, προσφέροντας στους υποψήφιους γονείς μεγάλες δυνατότητες επιλογής χαρακτηριστικών (πχ. χρώμα μαλλιών, ματιών κ.λπ.), χωρίς να υπάρχουν νομικοί ή ηθικοί φραγμοί. Έτσι, ο κάθε υποψήφιος γονιός μπορεί να παραγγείλει όποια χαρακτηριστικά αποφασίσει (φτάνει να είναι μέσα στις οικονομικές του δυνατότητες), προκειμένου να αποκτήσει ‘το τέλειο μωρό’, όπως εκείνος το φαντάζεται.
Ευγονική, λοιπόν…
Ναι. Όπως ξέρετε, με την ευγονική είχε “ασχοληθεί” ο Μένγκελε, ο γιατρός του Χίτλερ, που με τα φρικτά “πειράματά” του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης θέλησε να φτιάξει ανθρώπους άριας φυλής. Εδώ, σε τούτο το βιβλίο, τα πράγματα δεν είναι βέβαια τόσο τραγικά. Οι επιλογές γίνονται κομψά και εκλεπτυσμένα, και ο ρατσισμός δεν είναι ωμός αλλά συγκαλυμμένος, κρυμμένος πίσω από μια γυαλιστερή επίστρωση.
Κι αφού ο γονιός ολοκληρώσει την επιλογή, έχει σειρά η κύηση και η ανατροφή, όπου τα πράγματα, από ηθικής απόψεως, χειροτερεύουν –κι έτσι, η Πολιτεία του βιβλίου, με τη βοήθεια της επιστήμης, στερεί από τους ανθρώπους βασικά δικαιώματα –τους προσφέρει τεχνολογική εξέλιξη αλλά τους στερεί την ελευθερία τους.
Όλα αυτά μπορούν να συμβούν στην πραγματική ζωή;
Όπως γνωρίζουμε, στα βιβλία επιστημονικής φαντασίας έχουν περιγραφεί πάμπολλες επιστημονικές εξελίξεις, πολύ προτού γίνουν πραγματικότητα –αρχής γενομένης από το πρώτο –γνωστό– έργο επιστημονικής φαντασίας, την «Αληθινή Ιστορία» του Λουκιανού που γράφτηκε τον 2ο αιώνα μΧ, όπου περιγράφεται ένα διαστημικό ταξίδι. Η απάντηση, λοιπόν, είναι: ναι, θα μπορούσαν να συμβούν. Μάλιστα, όλα όσα περιγράφονται είναι συμβατά με την ανθρώπινη φύση (αφού, εντάξει, γιατρός είμαι, φροντίζω αυτά που έγραψα να μην είναι παράλογα).
Όμως, για καλή μας τύχη, μας προστατεύουν οι επιτροπές βιο-ηθικής, που δεν επιτρέπουν την ανεξέλεγκτη εφαρμογή της κάθε νέας βιο-τεχνολογικής εξέλιξης. Και μάλιστα, μια που συνέχεια προκύπτουν νέα θέματα, που δεν καλύπτονται από τη νομοθεσία, οι νόμοι αναθεωρούνται διαρκώς.
Αυτό είναι το ένα σκέλος του βιβλίου. Ας πούμε τώρα για το δεύτερο…
Η άλλη κοινωνία που περιγράφεται (εκεί όπου η κοπέλα έχει εξαφανιστεί απ’ τη σπηλιά της) έχει μια πιο παραδοσιακή δομή και λειτουργία. Έτσι λοιπόν, μέσα από την ιστορία περιγράφεται το πώς γεννιούνται τα παιδιά σε μία τέτοια κοινωνία, και πώς μεγαλώνουν. Η απόκτηση παιδιού αναλύεται σε όλες της τις εκδοχές: γέννηση, μη-απόκτηση, υιοθεσία (ή τεκνοθεσία).
Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο κοινωνίες;
Η βασική διαφορά είναι η αγάπη και η αποδοχή. Η μία κοινωνία ζει πρωτόγονα, η άλλη ζει σ’ ένα πολιτισμένο μέλλον. Όμως, η επιστήμη δίχως ηθική, αν ζυγιστεί με την αγάπη (που μας κάνει να βάζουμε τους αγαπημένους-άλλους-μας πάνω από τον εαυτό μας), η γνώμη μου είναι ότι χάνει κατά κράτος.
Το «ΤΕΛΕΙΟ ΜΩΡΟ» είναι λοιπόν ένα βιβλίο που σκοπεύει να προβληματίσει…
…παρουσιάζοντας, πίσω από την ιστορία, το πώς γεννιέται κι αναθρέφεται ένα παιδί σε διαφορετικούς πολιτισμούς: παραδοσιακούς και –πιθανούς– μελλοντικούς. Το θέμα είναι σχετικό με τη δουλειά μου σαν παιδίατρος, και με την εμπειρία μου.
Όσο για την ευγονική, αυτό είναι ένα θέμα δύσκολο, θέμα ταμπού, που δεν είναι συνηθισμένο κι εύκολο να καταπιαστεί κάποιος. Και, μια που δεν μου αρέσουν τα ‘διδακτικά’ βιβλία, εκείνα που κουνούν το δάκτυλο στον αναγνώστη και προσπαθούν να του φυτέψουν συμπεράσματα, επέλεξα να μην αγορεύσω ενάντια στην ευγονική, αλλά προτίμησα να αναλύσω καταστάσεις, αναφέροντας με τρόπο ανάλαφρο (μέσα στην ιστορία), ακόμα και κάποια πράγματα που μου είναι αποκρουστικά, ώστε ο αναγνώστης να είναι ελεύθερος να κρίνει. Ταυτόχρονα, μ’ αυτόν τον τρόπο θέλησα να δείξω ότι συμβαίνει κάποτε, πίσω από τη γυαλιστερή επίστρωση που λέγαμε, να κρύβονται ο ρατσισμός και η ανελευθερία.
Ποιο είναι τελικά το Τέλειο Μωρό; Υπάρχει;
Για λίγο είχα προβληματιστεί εάν ο τίτλος θα ήταν με εισαγωγικά: το ‘τέλειο’ μωρό, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο το ειρωνικό (και άκρως επικίνδυνο) της εφαρμογής της ευγονικής. Όμως κατέληξα να αφαιρέσω τα εισαγωγικά. Γιατί, από τη μία, όντως προκύπτει τελικά ένα αποτέλεσμα (ή περισσότερα, που δεν μπορώ να αποκαλύψω, αλλά ο αναγνώστης θα το κρίνει). Κι από την άλλη, γιατί, διαχρονικά, ένα πράγμα είναι απολύτως σίγουρο: για τον γονιό που αγαπά, το Τέλειο Μωρό είναι το δικό του. Αυτό είναι το Τέλειο Μωρό: το (βιολογικό ή θετό) παιδί που αγαπά ο γονιός του.
Η Στέλλα Κανάκη γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1969 και είναι είναι παιδίατρος στις Μοίρες του Δ. Φαιστού. Έχει ασχοληθεί με τον Ερωτόκριτο και με την παιδική λογοτεχνία, ενώ έχει τιμηθεί με λογοτεχνικές βραβεύσεις.
Το “Τέλειο Μωρό”, θα το βρείτε σε όλα τα τοπικά βιβλιοπωλεία!