Αποδοχή ή Όρια; Τι μας λέει η επιστήμη για τη γονεϊκή σχέση
Σχέση και Ανάπτυξη του Εαυτού μέσα από τα μάτια του Sullivan και του Naouri
Δύο κόσμοι, δύο γλώσσες, ένας κοινός στόχος: ένα παιδί που μεγαλώνει με σταθερότητα
Όταν ένα παιδί νιώθει αποδοχή, δεν χρειάζεται να προσποιείται. Μπορεί να κάνει λάθη, να πει τη γνώμη του, να δείξει συναισθήματα χωρίς να φοβάται ότι θα απορριφθεί. Έτσι, ο εαυτός του αναπτύσσεται με συνοχή και αυτοπεποίθηση.
Αντίθετα, όταν νιώθει ότι πρέπει να είναι “καλό”, “ήσυχο”, “τέλειο” ή “ευχάριστο” για να το αγαπούν, τότε αρχίζει να κατασκευάζει έναν «ψευδή εαυτό». Μαθαίνει να αποφεύγει καταστάσεις που του προκαλούν άγχος, να κρύβει τις ανάγκες και τα συναισθήματά του για να διατηρήσει τη σχέση με τον γονιό. Στην ουσία, ο εαυτός του δεν χτίζεται πάνω στην αυθεντικότητα, αλλά στην άμυνα.
Μεγαλώνοντας, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε:
• δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων
• ανάγκη για συνεχή αποδοχή από τους άλλους
• υπερπροσαρμοστικότητα
• χαμηλή ανθεκτικότητα στο άγχος και την απόρριψη (Sullivan, 1953).
Αυτό όμως τι σημαίνει στην πράξη; Ότι πρέπει να επιβραβεύουμε τα παιδιά μας για οτιδήποτε κι αν κάνουν; Σημαίνει ότι δεν πρέπει να τους λέμε όχι για να μην στεναχωρηθούν;
Η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Αποτελεί πρόκληση το πώς ερμηνεύονται από τους γονείς οι θεωρίες που κυκλοφορούν. Πολλές φορές οι θεωρητικές προσεγγίσεις μοιάζουν να συγκρούονται, προκαλώντας σύγχυση και ανασφάλεια.
Ένας άλλος θεωρητικός, ο Aldo Naouri, παιδίατρος και ψυχαναλυτής με πιο συντηρητική οπτική, αντιτίθεται στο να τοποθετούμε τα παιδιά στο επίκεντρο (Naouri, 2003). Προειδοποιεί για τον κίνδυνο να ασκούμε πάνω τους γοητεία και να τα διαπαιδαγωγούμε με υπερβολική επιείκεια. Αντίθετα, επιμένει στη σημασία του να βιώνουν ματαιώσεις και στερήσεις από μικρή ηλικία, ώστε να διαμορφώσουν κίνητρα, ανθεκτικότητα και ρεαλισμό στην ενήλικη ζωή.
Παρότι ο Sullivan και ο Naouri μιλούν για διαφορετικά πεδία, πολλοί γονείς παγιδεύονται στο ερώτημα: πώς τελικά πρέπει να φερόμαστε στα παιδιά μας;
Εκτίμηση και αποδοχή δεν σημαίνουν απουσία ορίων. Δεν σημαίνει ότι πρέπει συνεχώς να επευφημούμε και να επιβραβεύουμε. Σημαίνει ότι τα παιδιά πρέπει να νιώθουν, βαθιά μέσα τους, πως αξίζουν τον σεβασμό και τη φροντίδα μας, ακόμα και όταν κάνουν λάθη. Ότι δεν τα απορρίπτουμε ως πρόσωπα, αλλά ότι μπορούμε να αποδοκιμάζουμε συμπεριφορές χωρίς να διαταράσσουμε τη σχέση.
Ο διαχωρισμός αυτός είναι νευραλγικός. Από τη μία, βαθιά αγάπη και αποδοχή του παιδιού για αυτό που είναι. Από την άλλη, οριοθέτηση και η ικανότητα να είμαστε δυσάρεστοι όταν χρειάζεται. Και πιστέψτε με, είναι απολύτως εντάξει να είμαστε δυσάρεστοι. Δεν χρειάζεται να νιώθετε ενοχές.
Το κείμενο δεν αντικαθιστά εξατομικευμένη συμβουλευτική ή θεραπευτική παρέμβαση. Στόχος του είναι η ψυχοεκπαιδευτική ενδυνάμωση των γονέων.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Sullivan, H. S. (1950). The Interpersonal Theory of Psychiatry. New York: W. W. Norton & Company.
Naouri, A. (2003). Éduquer ses enfants: L’urgence aujourd’hui. Paris: Odile Jacob.
Αγγελική Μουσταφά-Μήτση
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ακολουθήστε μας στο instagram Therakid.gr