Αποκλειστική Συνέντευξη–Παντελής Σκάρλος, Ακτινοθεραπευτής-Ογκολόγος: Η ακτινοθεραπεία είναι ένα ισχυρό όπλο στην αντιμετώπιση νεοπλασιών
Η Ακτινοθεραπεία είναι μια ιατρική ειδικότητα, η οποία στηρίζεται στη σύγχρονη τεχνολογία, ίσως όσο καμία άλλη!
Οι σύγχρονες τεχνικές της ακτινοθεραπείας αποτελούν σημαντικό τμήμα στη θεραπεία του καρκίνου, ενώ η πρόοδος της τεχνολογίας μας δίνει ελπίδες για την ίαση πολλών ασθενών…
Για την ακτινοθεραπεία, τη σημασία της στην αντιμετώπιση του καρκίνου, τους στόχους και τα οφέλη αυτής της θεραπείας, μας μιλάει ο Διευθυντής της Β’ Κλινικής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του Metropolitan Hospital, Παντελής Σκάρλος, στέλνοντας παράλληλα το δικό του μήνυμα αισιοδοξίας στους ανθρώπους εκείνους, που δίνουν τη δική τους μάχη ενάντια σε αυτή τη νόσο!
Συνέντευξη στην Αγγελική Λενακάκη
Ο κ. Παντελής Σκάρλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979, και έχει καταγωγή από την Άρτα.
Είναι Ακτινοθεραπευτής-Ογκολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Bologna της Ιταλίας, από όπου και έλαβε το μεταπτυχιακό του με εξειδίκευση στον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, με βαθμό «Άριστα».
Εκπόνησε την διδακτορική του διατριβή στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης η οποία είχε σχέση με τον καρκίνο μαστού όπου και την ολοκλήρωσε το 2012 με βαθμό «Άριστα».
Η ειδίκευση του στην Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία ξεκινάει το 2006 στην Αθήνα, στο 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών και ολοκληρώνεται το 2010 στο Γενικό Αντικαρκινικό – Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας».
Μετεκπαιδεύτηκε στο Royal Free του Λονδίνου όπου και ασχολήθηκε με τις σύγχρονες τεχνικές Ακτινοθεραπείας όπως η IMRT/IGRT και η Στεροταξία.
Από το 2011 έως σήμερα εργάζεται στο κέντρο Κλινικής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του Metropolitan Hospital στο Νέο Φάληρο. Διατηρεί επίσης με τους συνεργάτες του, Ογκολογικό Ιατρείο στην Αθήνα (Αιγινήτου 7), ένα Ιατρείο με ιστορία 30 χρόνων το οποίο είχε ο πατέρας του.
Είναι απόφοιτος της «Ελληνικής Ακαδημίας Ογκολογίας», ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά σε πολλά Πανελλήνια και Παγκόσμια Ογκολογικά συνέδρια.
Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο με πολλές δημοσιεύσεις σε Διεθνή Περιοδικά και είναι Μέλος Επιστημονικών Οργανισμών όπως η European Society for Therapeutic Radiology and Oncology (ESTRO) και η American Society for Therapeutic Radiology and Oncology (ASTRO).
Αγαπάει πολύ τα ταξίδια καθώς και τον αθλητισμό δείχνοντας ιδιαίτερα προτίμηση στο μπάσκετ και το σκι. Τον λίγο ελεύθερο του χρόνο προσπαθεί να τον περάσει με τον γιο του Γιάννη και την σύζυγό του Στέλλα.
Τι είναι η Ακτινοθεραπεία και ποια η σημασία της στην αντιμετώπιση του καρκίνου;
Η Ακτινοθεραπεία είναι βασικός πυλώνας της θεραπευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου και χρησιμοποιείται πάνω από 100 χρόνια.
Είναι η μέθοδος αποτελεσματικής και ασφαλούς αντιμετώπισης νεοπλασιών, μέσω εξωτερικής χορήγησης ιοντίζουσας ακτινοβολίας (ακτίνες Χ, δηλαδή φωτόνια) οι οποίες παράγονται από ιατρικά μηχανήματα σύγχρονης τεχνολογίας που ονομάζονται Γραμμικοί Επιταχυντές. Η Ακτινοθεραπεία κατευθύνεται από τον γραμμικό επιταχυντή στην πάσχουσα περιοχή (όγκο), στοχεύοντας στην καταστροφή των ακτινοευαίσθητων νεοπλασματικών/καρκινικών κύτταρων.
Η Ακτινοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί ως μονοθεραπεία (σε αρχόμενους όγκους), σε συνδυασμό με συστηματική θεραπεία (χημειο/ανοσο/ορμονοθεραπεία) και σε συνδυασμό με το χειρουργείο.
Να τονίσουμε ότι >60% των ασθενών με καρκίνο θα λάβουν Ακτινοθεραπεία κατά την διάρκεια της συνολικής ογκολογικής θεραπείας τους.
Ποιοι είναι οι στόχοι και τα οφέλη της ακτινοθεραπείας;
Ο στόχος της Ακτινοθεραπείας είναι να καταστρέψει τα κύτταρα της διπλής έλικας του DNA και της ικανότητάς τους να αναπαραχθούν.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι τα υγιή κύτταρα παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά στην ακτινοβολία όταν αυτή χορηγείται σε υψηλές δόσεις από τα νεοπλασματικά κύτταρα και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την ραδιοβιολογία του όγκου αλλά και για το προφίλ των παρενεργειών.
Η ακτινοβόληση των υγιών κυττάρων μπορεί να προκαλέσει προσωρινή αλλοίωση λειτουργίας τους, γεγονός που οδηγεί στην εμφάνιση των παρενεργειών της θεραπείας. Μέσω όμως βιολογικών μηχανισμών τα περισσότερα από αυτά ανακάμπτουν, δηλαδή επιδιορθώνουν την βλάβη.
Αντίθετα τα νεοπλασματικά κύτταρα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην έκθεσή τους στην ακτινοβολία (λόγω γρηγορότερων ρυθμών αναπαραγωγής και ανάπτυξής τους), με αποτέλεσμα να καταστρέφονται ή να περιορίζεται η ανάπτυξη και εξάπλωσή τους.
Το γεγονός αυτό καθιστά την Ακτινοθεραπεία ένα ισχυρό όπλο στην αντιμετώπιση νεοπλασιών.
Τι σας οδήγησε στο να επιλέξετε αυτή την ειδικότητα;
Η Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία είναι μια κλινική ειδικότητα πολύ γοητευτική και ιδιαίτερα εξελίξιμη τα τελευταία χρόνια λόγω της άμεσης σχέσης της με την τεχνολογία. Η δύναμη λοιπόν της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την καθημερινή επαφή με τον ασθενή που σου προσφέρει αυτή η ειδικότητα, αλλά και το αίσθημα ότι συμβάλεις σημαντικά στην δύσκολη ογκολογική θεραπεία, με έκαναν να την επιλέξω.
Επίσης είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μια «Ογκολογική» οικογένεια στην οποία ο πατέρας μου ήταν Παθολόγος Ογκολόγος, που σεβόνταν και αγαπούσε την ειδικότητα αλλά και τους ασθενείς του. Αυτή την αγάπη του για την ιατρική και ιδιαίτερα για την Ογκολογία σίγουρα μου την μετέδωσε και αισθάνομαι μεγάλη ευγνωμοσύνη για αυτό.
Οι μέθοδοι της σύγχρονης ακτινοθεραπείας, εφαρμόζονται πλήρως στα ελληνικά νοσοκομεία;
Στην Ελλάδα όταν ξεκίνησα την ειδικότητα, (2006) τα δημόσια νοσοκομεία δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένα και οι γραμμικοί επιταχυντές ελάχιστοι, με αποτέλεσμα αφενός να μην εφαρμόζονταν όλο το φάσμα των θεραπειών και αφετέρου οι αναμονές των ασθενών για να ξεκινήσουν τις θεραπείες τους να ήταν μεγάλες.
Σήμερα χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος 12 Γραμμικών Επιταχυντών σε 8 Δημόσια Νοσοκομεία, αλλά και στις σημαντικές επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα, καλύπτεται στον Ελλαδικό χώρο, σχεδόν όλο το φάσμα των υπερσύγχρονων θεραπειών που απαιτεί η Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία. Παράλληλα έχει μειωθεί κάπως και ο χρόνος αναμονής. Το πρόβλημα δυστυχώς είναι ότι οι νέοι συνάδελφοι που επιλέγουν να ασχοληθούν με αυτή την ειδικότητα είναι λίγοι.
Προσωπικά έχω την τύχη να εργάζομαι στο Metropolitan Hospital το οποίο έχει εκσυγχρονίσει πλήρως και πολύ πρόσφατα το Ακτινοθεραπευτικό του κέντρο.
Πιο συγκεκριμένα στο ανανεωμένο τμήμα μας λειτουργούν 3 υπερσύγχρονοι γραμμικοί επιταχυντές (Halcyon®, True Beam® , Edge®), οι οποίοι μπορούν να καλύψουν με μεγάλη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα ακόμα και τα πιο απαιτητικά Ογκολογικά – Ακτινοθεραπευτικά περιστατικά, καθώς και ένα σύστημα βραχυθεραπείας Bravos, το οποίο είναι το μοναδικό που παρέχει αυτοματοποιημένους ελέγχους ποιότητας πριν την έναρξη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Έχουμε λοιπόν την δυνατότητα σήμερα σε συνεργασία πάντα με τις άλλες ειδικότητες που εμπλέκονται στην θεραπεία ενός ογκολογικού ασθενούς να προσφέρουμε την καλύτερη και την πιο σύγχρονη δυνατή ογκολογική θεραπεία.
Στο κέντρο μας πάντως προσπαθούμε αυτό να αποτελεί καθημερινή κλινική πρακτική.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να δημιουργήσει κάποιες σοβαρές παρενέργειες στον ασθενή;
Οι παρενέργειες που προκαλεί η ακτινοβολία διαφέρουν από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως η γενική κατάσταση της υγείας ενός ασθενούς, η ανοχή του οργανισμού στις ακτινοβολίες, η ηλικία, το μέγεθος του όγκου που ακτινοβολείται, το αν χορηγείται ταυτόχρονα χημειοθεραπεία κ.α. Πολλοί ασθενείς που υποβάλλονται σε Ακτινοθεραπεία δεν εμφανίζουν καθόλου παρενέργειες.
Να ξεκαθαρίσουμε ότι η ακτινοβολία είναι μια τοπική θεραπεία. Άρα οι παρενέργειες που αναμένουμε εξαρτώνται κυρίως από την ανατομική περιοχή του σώματος την οποία ακτινοβολούμε. Για παράδειγμα, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία μαστού ενδέχεται να παρατηρήσουν μία ήπια ερυθρότητα στο δέρμα τους στην περιοχή της θεραπείας ανάλογη με αυτή που προκαλεί η έκθεση στον ήλιο, ενώ οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία προστάτη ή ενδομητρίου ίσως παρατηρήσουν δυσκολίες από το ουροποιητικό και το γαστρεντερικό σύστημα (δυσουρικά προβλήματα, διαρροϊκές κενώσεις, κ.α.)
Οι παρενέργειες της Ακτινοθεραπείας σε γενικές γραμμές παρότι είναι δυσάρεστες, συνήθως δεν είναι σοβαρές και μπορούν να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή ή ειδική δίαιτα. Συνήθως εξαφανίζονται μέσα σε λίγες εβδομάδες από το τέλος της θεραπείας (οξείες), αν και ορισμένες μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο (απώτερες).
Η πιο συχνή συστηματική παρενέργεια από την Ακτινοθεραπεία είναι η ατονία/κόπωση.
Οι σύγχρονες όμως τεχνικές Ακτινοθεραπείας (IMRT/IGRT, Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία), η εκπαίδευση, οι γνώσεις και η εμπειρία των ιατρών αλλά και των υπόλοιπων ειδικοτήτων που εμπλέκονται στην θεραπεία μπορούν να συμβάλλουν στην περεταίρω μείωση του κινδύνου εμφάνισης παρενεργειών.
Το σίγουρο είναι ότι οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνουν τον γιατρό τους για την εμφάνιση παρενεργειών, διότι υπάρχει περίπτωση ανάλογα με τη σοβαρότητα της παρενέργειας να διακοπεί η θεραπεία, ή να αλλάξει ο σχεδιασμός της, ή ακόμα και να χρειαστεί νοσηλεία.
Ένα μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στους ανθρώπους, που δίνουν τη μάχη τους με τον καρκίνο…
Οι εξελίξεις στον χώρο της Ογκολογίας είναι καταιγιστικές και τα δεδομένα για τον καρκίνο αλλάζουν μέρα με την ημέρα. Η επιβίωση των ασθενών μας, έχει αυξηθεί και αισιόδοξα μηνύματα από όλες τις ειδικότητες που ασχολούνται με την ογκολογία (Ακτινοθεραπεία, Χειρουργική, Παθολογική Ογκολογία), δίνουν ελπίδες σε εκατομμύρια κόσμο.
Η σημασία της πρόληψης επίσης, διαδραματίζει κορυφαίο ρόλο (μαστογραφίες, test Pap, κολονοσκοπήσεις, PSA, κ.α), καθώς και η γονιδιακή έρευνα η οποία έχει αλλάξει την προσέγγισή μας στον ογκολογικό ασθενή.
Το σίγουρο είναι πάντως ότι βρισκόμαστε σε μια τελείως διαφορετική εποχή για την ογκολογία, όπου η εξατομίκευση της θεραπείας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο και τα μηνύματα μόνο θετικά μπορούν να είναι.