Ο Οκτώβριος και οι παραδόσεις του
Ο Οκτώβριος, δεύτερος μήνας του Φθινοπώρου και δέκατος στο Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Στο νότιο ημισφαίριο αντιστοιχεί στον Απρίλιο, γεγονός που δείχνει πώς οι εποχές αλλάζουν ανάλογα με τη θέση της γης στον ήλιο.
Προέλευση του ονόματος
Η ονομασία του προέρχεται από το λατινικό October (octo = οκτώ), καθώς στο παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Οκτώβριος ήταν ο όγδοος μήνας του έτους. Αν και αργότερα μετακινήθηκε στη δέκατη θέση, το όνομα παρέμεινε το ίδιο. Οι Ρωμαίοι τον αποκαλούσαν επίσης Sementilius, από τη σπορά (semen), λόγω των γεωργικών εργασιών που χαρακτήριζαν την περίοδο.
Παραδοσιακές ονομασίες
Στη λαϊκή παράδοση ο Οκτώβριος έχει διάφορα προσωνύμια:
Αηδημητριάτης, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου.
Σποριάς ή Σπαρτής, επειδή τότε ξεκινούν οι σπορές.
Παχνιστής, εξαιτίας της πάχνης που εμφανίζεται στα χωράφια.
Μπρουμάρης, λόγω της υγρασίας και των ομιχλών.
Στη χριστιανική παράδοση
Κεντρική θέση κατέχει η γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου), πολιούχου της Θεσσαλονίκης. Παραδοσιακά, οι γιορτές του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Γεωργίου (Απρίλιος) χώριζαν το γεωργικό έτος σε δύο περιόδους: το θερινό και το χειμερινό εξάμηνο.
Στην αρχαία Ελλάδα
Ο Οκτώβριος αντιστοιχούσε στο δεύτερο μισό του μήνα Βοηδρομιώνα και στο πρώτο μισό του Πυανεψιώνα του αττικού ημερολογίου. Σημαντική γιορτή της εποχής ήταν τα Πυανέψια προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θησέας, επιστρέφοντας από την Κρήτη, προσέφερε στον θεό βρασμένα όσπρια, γεγονός που θεωρείται η απαρχή αυτού του εθίμου.
Ο Οκτώβριος στη φύση
Στη διάρκεια του μήνα η φύση αλλάζει έντονα. Τα φύλλα των δέντρων κιτρινίζουν και πέφτουν, οι βροχές γίνονται συχνότερες και οι αγρότες προχωρούν στις σπορές και τις καλλιέργειες του χειμώνα.
Ο Οκτώβριος αποτελεί έναν μήνα με έντονο συμβολισμό τόσο στη θρησκευτική όσο και στη λαϊκή παράδοση, ενώ παραμένει στενά συνδεδεμένος με τον κύκλο της φύσης και τις αγροτικές ασχολίες.