Αυτό το μικρό χνουδωτό φυτό με τα στρογγυλά φυλλαράκια και τα λεπτά ανθάκια, που βρίσκεται σκαρφαλωμένο στις πιο απόκρημνες περιοχές του Ψηλορείτη, της Δίκτης και των Λευκών Ορέων, θεωρήθηκε ήδη από την εποχή του Μίνωα ένα από τα πιο σημαντικά θεραπευτικά βότανα, τα οποία εξάγονταν από το νησί έναντι πολλών χρημάτων.
Μυθολογία – Ιστορία
Στην αρχαιότητα ο Κρητικός Δίκταμος ονομαζόταν και “αρτεμίδιο”, δίνοντας στο φυτό το όνομα της θεάς που πλήγωνε με δηλητηριασμένα βέλη. Ωστόσο, σχεδόν όλοι ανεξαιρέτως οι συγγραφείς της εποχής εκθειάζουν την ικανότητα του φυτού αυτού να γιατρεύει τις πληγές και να αποβάλλει τα βέλη από το σώμα των ανθρώπων και των ζώων. Ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιεί το φυτό για να γιατρέψει τραύματα από πολεμικά όπλα και αναφέρεται συχνά σε ένα είδος κρασιού αρωματισμένου με δίκταμο. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι, τα αγριοκάτσικα που ζουν στα βουνά της Κρήτης, όταν τραυματιστούν, μασούν δίκταμο και το αποβάλλουν από το σώμα τους. Ο Βιργίλιος αναφέρει επίσης ότι η θεά Αφροδίτη έκανε καλά τον Αινεία με δίκταμο, που μάζεψε μόνη της από τα βουνά της Κρήτης. Ο Ιπποκράτης στα βιβλία του για τη “Μαιευτική και γυναικολογία” αναφέρει ότι κοπάνιζε δίκταμο σε ζεστό νερό, έτσι ώστε να βοηθήσει τις εγκύους να γεννήσουν. Οι Βυζαντινοί γιατροί προμηθεύονταν από την Κρήτη άγριο δίκταμο για να παρασκευάσουν αλοιφές και καταπλάσματα.
Δημώδης Ιατρική – Θεραπευτικές Ιδιότητες
Οι πρακτικές μαμές χρησιμοποιούσαν καταπλάσματα, ροφήματα αλλά και θερμά λουτρά με δίκταμο για την επιτάχυνση των τοκετών. Θεωρήθηκε επίσης εξαιρετικό εμμηναγωγό, μαλακτικό του στομάχου, ηρεμιστικό, θερμαντικό σε περιπτώσεις κρυώματος, ακόμα και αφροδισιακό. Πολτοποιημένο με νερό χρησιμοποιήθηκε ως καταπλάσματα σε αποστήματα, σπυριά, μελανιές και κιρσούς.
Συλλογή – Αγορά – Αποθήκευση
Η συλλογή του στο παρελθόν αλλά και σήμερα, εφόσον πρόκειται για άγριο και όχι για καλλιεργημένο φυτό, είναι εξαιρετικά δύσκολη, διότι μαζεύεται από ψηλά και απόκρημνα βουνά της Κρήτης. Κάποιοι βοτανολόγοι έχουν εντοπίσει σε μικρές ποσότητες το φυτό στην Κάσο και τα Κύθηρα. Η συλλογή ακόμα και του καλλιεργημένου είναι προτιμότερο να γίνεται στα μέσα Ιουλίου, οπότε το φυτό ανθίζει και οι αρωματικές ουσίες του βρίσκονται συγκεντρωμένες στα φύλλα του. Η ελληνική αλλά κυρίως η κρητική αγορά είναι γεμάτη από αποξηραμένο καλής ποιότητας δίκταμο. Καλά είναι να τον αγοράζετε συσκευασμένο, διότι χάνει εύκολα το άρωμά του. Αποθηκεύεται σε βάζο που κλείνει καλά, μακριά από τον ήλιο. Αν θέλετε να αποξηράνετε το δίκταμο, να έχετε υπόψη σας ότι καλά είναι να το κάνετε μακριά από τον ήλιο, στη σκιά.
Καλλιέργεια
Μπορείτε σχετικά εύκολα να καλλιεργήσετε το δίκταμο αγοράζοντας μικρά φυτά, τα οποία πωλούνται στα περισσότερα φυτώρια της Κρήτης. Χρειάζεται άφθονο ήλιο και πότισμα με μέτρο. Το άρωμα του καλλιεργημένου δίκταμου είναι υποδεέστερο του άγριου.
Ρόφημα
Δεν χρησιμοποιείται στη μαγειρική. Μπορείτε όμως να συνδυάσετε δίκταμο με μαντζουράνα και αποξηραμένα άνθη μολόχας για ένα γευστικό και θερμαντικό τσάι.
ΚΑΡΤΕΡΑΚΙ (ΤΣΑΙ ΜΕ ΜΙΓΜΑ ΒΟΤΑΝΩΝ) – ΥΛΙΚΑ
1/2 κουτ. γλυκ. φασκόμηλο
1 κουτ. γλυκ. μαντζουράνα
1 κουτ. γλυκ. δίκταμο
1/2 κουτ. γλυκ. χαμόμηλο
1. Σ’ ένα μεγάλο μπολ τοποθετείτε τα βότανα όλα μαζί.
2. Τα μουσκεύετε με 4 φλιτζάνια ζεστό νερό 70 βαθμών Κελσίου.
Σκεπάζετε με ένα πιάτο και αφήνετε το ρόφημα για 10 λεπτά. Σουρώνετε και σερβίρετε αμέσως.