Tα περισσότερα ζευγάρια αποφασίζουν κάποια στιγμή να αποκτήσουν ένα παιδί, παρά τους προβληματισμούς που πιθανόν τους απασχολούν, καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν μια καθημερινότητα γεμάτη δυσκολίες: οικονομική ανασφάλεια, φόβος για την ανεργία, χαμηλοί μισθοί, υποαπασχόληση.
Aυτή η πραγματικότητα συχνά λειτουργεί ως αντικίνητρο, «τορπιλίζοντας» την επιθυμία του ανθρώπου για αναπαραγωγή, γεμίζοντάς τον ερωτηματικά για το μέλλον αυτού του κόσμου, για την ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων, για το αν θα τα καταφέρει ως γονιός κ.λπ. Όποια όμως κι αν είναι η κατάσταση, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παιδιά αντιπροσωπεύουν την ολοκλήρωση της σχέσης ανάμεσα στον άνδρα και στη γυναίκα και αποτελούν την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Παλαιότερα, η αναπαραγωγή θεωρούνταν πρωταρχικός στόχος του γάμου. Όταν, μάλιστα, καθυστερούσε λίγο να έρθει το παιδί, το ζευγάρι αλλά και το στενό του περιβάλλον ανησυχούσε μήπως υπάρχει κάποιο πρόβλημα.
Σήμερα, αρκετά ζευγάρια αναβάλλουν την τεκνοποίηση για διάφορους λόγους, όπως η επαγγελματική αποκατάσταση, τα οικονομικά κ.ά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γονείς να είναι μεγαλύτερης ηλικίας σε σύγκριση με τον παλιότερο μέσο όρο. Επίσης, πολλά ζευγάρια σήμερα παντρεύονται μόνον όταν η γυναίκα έχει μείνει έγκυος ή και αμέσως μετά τη γέννα, απλώς για να επισημοποιήσουν τη σχέση τους.
Αναμφίβολα, οι σχέσεις και οι ρόλοι των φύλων έχουν αλλάξει πολύ με την πάροδο των χρόνων. H γυναίκα αντιλαμβάνεται τη μητρότητα σαν μια πολύ σημαντική και ίσως καθοριστική για τη ζωή της απόφαση, η οποία θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα επιθυμίας. Aυτό συνεπάγεται ότι η απόκτηση παιδιού δεν θα πρέπει να αφήνεται στην «τύχη», αλλά να πραγματοποιείται όταν και οι δύο το έχουν αποφασίσει, το επιθυμούν, το περιμένουν και το ονειρεύονται.
Πολλά ζευγάρια θεωρούν ότι ο ερχομός ενός δικού τους παιδιού θα σφραγίσει τη σχέση τους και θα ενισχύσει τη συμβίωσή τους. Kάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι έτσι θα αποδείξουν την αγάπη τους στο σύντροφό τους.
Συχνά, κάποιες γυναίκες αποφασίζουν να αποκτήσουν παιδί και εκτός γάμου είτε γιατί δεν διατηρούν μια σοβαρή σχέση είτε γιατί αισθάνονται ως απειλή τη σχετικά προχωρημένη ηλικία τους και φοβούνται το ενδεχόμενο να αδυνατούν να τεκνοποιήσουν, όταν αργότερα το επιθυμήσουν.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η γυναίκα νιώθει ότι ολοκληρώνεται ως άτομο μέσα από τα παιδιά της, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις πολιτιστικές αναφορές μας, που θεωρούν ότι η μητρότητα είναι η πιο σημαντική αποστολή του γυναικείου φύλου. Για κάθε γυναίκα σημείο αναφοράς είναι το οικογενειακό της πορτρέτο, κατά πόσο δηλαδή η ίδια ήταν επιθυμητή από τους γονείς της όταν γεννήθηκε.
Aπό εμπειρικές παρατηρήσεις διαπιστώνουμε ότι γυναίκες που ένιωθαν ανεπιθύμητες, όταν ήταν παιδιά, ή είχαν βιώσει το αίσθημα της εγκατάλειψης, συχνά στην ενηλικίωσή τους αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην απόφασή τους να γίνουν μητέρες ή προβληματίζονται πώς θα φέρουν σε πέρας την κύηση.
H επιθυμία για την απόκτηση παιδιού αρχίζει να ριζώνει από την παιδική ηλικία της γυναίκας. Aπό τα πρώτα παιδικά χρόνια, αγαπημένη απασχόληση του κοριτσιού είναι να παίζει με τις κούκλες του το ρόλο της μητέρας. Mεγαλώνοντας, λοιπόν, φθάνει η στιγμή να αποδείξει σε όλους ότι είναι πράγματι γυναίκα. Mε τη μητρότητα θα επιβεβαιώσει την υπόστασή της και θα ολοκληρωθεί ως άτομο. Θα κυοφορήσει το παιδί που «ονειρεύεται» εδώ και πολλά χρόνια. Έτσι θα εκπληρώσει όλες τις επιθυμίες της, συνειδητές και ασυνείδητες, θα καλύψει και θα διορθώσει, γενικά, τα πάσης φύσεως προβλήματά της. Aκόμη και σήμερα, σε ορισμένες περιπτώσεις, η γυναίκα που δεν εκπληρώνει αυτή την αποστολή νιώθει ότι είναι διαφορετική, ότι υστερεί…
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε ότι υπάρχουν ζευγάρια, τα οποία συνειδητά παίρνουν την απόφαση να μην αποκτήσουν ποτέ παιδί. Aυτό ίσως πηγάζει από την ανάγκη τους για μια ελεύθερη ζωή, από το φόβο για τις ευθύνες που συνεπάγεται η ύπαρξή ενός παιδιού κ.ά.
Kάποια άλλα ζευγάρια δεν συμφωνούν για το πότε θα αποκτήσουν παιδί ή επιθυμεί μόνο ο ένας από τους δύο να γίνει γονιός. Πραγματικά, είναι αρκετά δύσκολο να υπάρξει ταύτιση στη χρονική στιγμή που ο άνδρας και η γυναίκα θα φτάσουν στην ωρίμανση της επιθυμίας τους για παιδί. Ωστόσο, η απόφαση έρχεται μέσα από την αμοιβαία κατανόηση, την αγάπη αλλά και το σεβασμό του ενός προς τον άλλο.
Eξάλλου, για να μεγαλώσει σωστά ένα παιδί, είναι γνωστό ότι δεν αρκούν μόνο οι φροντίδες για τη διατροφή του, όπως πίστευαν οι γονείς μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα. Οι απαιτήσεις παρά την οικονομική κρίση είναι αυξημένες και οι γονείς θέλουν να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί που δεν θα του λείπει η καλή ανατροφή, η σωστή εκπαίδευση και το ποιοτικό παιχνίδι.
Επίσης γνωρίζουν πλέον ότι είναι ζωτικής σημασίας για το παιδί να νιώθει επιθυμητό από τους γονείς – να το βλέπουν ως κάτι ξεχωριστό, γεγονός που θα το εκφράζουν μέσα από τις χειρονομίες και τα χάδια τους. Έτσι χτίζεται η σχέση τους, που εξαρτάται, κατά κύριο λόγο, από τις ασυνείδητες πτυχές αυτής της επιθυμίας.
Γι’ αυτό, προτού αποφασίσει ένα ζευγάρι να αποκτήσει παιδί, πρέπει να αναρωτηθεί αν η επιθυμία αυτή προκύπτει από την ανάγκη αυτό το παιδί να είναι παρόν στη ζωή τους ή αποτελεί υποκατάστατο προκειμένου να λυθεί κάποιο πρόβλημα, όπως η σύσφιξη της σχέσης τους ή η αποφυγή του διαζυγίου.
Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος
Από το βιβλίο της Α. Καππάτου “Οι γονείς κάνουν τη διαφορά”. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.