Το πρώτο, που παρατηρεί κανείς τριγυρνώντας στα σοκάκια της Αγίας Γαλήνης, είναι ότι όσο βρίσκεται εκεί χάνεται σε μια δίνη του χρόνου. Μοιάζει σαν μια αέναη ακροβασία ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, που το ένα συνδέεται άρρηκτα με το άλλο και προχωρούν παρέα.
Η Σουλία, όπως ονομαζόταν κάποτε, ήταν το λιμάνι μιας αρχαίας μινωικής πόλης, το 640 μ.Χ. όμως, λεηλατήθηκε ολοσχερώς από Άραβες πειρατές και έμεινε ακατοίκητη για αιώνες.
Γράφει η Κλειώ Ιερωνυμάκη
Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, είχε στρατηγική σημασία με τα οχυρωματικά παρατηρητήρια να βρίσκονται μέχρι τώρα εκεί, έτοιμα να διηγηθούν μια σκοτεινή περίοδο από την ιστορία της χώρας μας.
Οι πρώτοι σύγχρονοι κάτοικοι εμφανίστηκαν προς το τέλος της δεκαετίας του 1880 και το νέο όνομα αυτής Αγία Γαλήνη. Λέγεται ότι το απέκτησε χάρη στη μονή του Γαλήνου Χριστού, η οποία βρισκόταν εκείνα τα χρόνια εκεί, άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι η αυτοκράτειρα Ευδοκία, καθώς διέσχιζε το Λιβυκό πέλαγος, έπεσε σε θαλασσοταραχή και προσευχήθηκε για σωτηρία. Το φυσικό λιμάνι της έγινε καταφύγιο και την ονομάτισε έτσι, ώστε να αντανακλά το βασικότερο χαρακτηριστικό της.
Τόπος σπάνιας, γραφικής ομορφιάς, η Αγία γαλήνη, όντας αμφιθεατρικά χτισμένη θυμίζει έντονα θέρετρο της νότιας Ιταλίας. Περπατώντας στο μόλο, η γαληνεμένη θάλασσα μοιάζει ακίνητη, με τα ψαροκάικα σχεδόν να αιωρούνται, μαρτυρώντας περήφανα μια εποχή που οι κάτοικοι ζούσαν, κυρίως, από την αλιεία.
Ανεβαίνοντας τα σκαλάκια, προς το επάνω τμήμα του λιμενοβραχίονα, φαίνεται το πιο εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα της περιοχής, με τον ήλιο να παρασύρει τα παξιμάδια σε μυριάδες χρώματα καθώς δύει. Έπειτα, τα φώτα αρχίζουν δειλά να ανάβουν κι αν περιμένει κανείς εωσότου σκοτεινιάσει θα δει να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια του μια καρτ ποστάλ.
Αν και η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής άρχισε μόλις το 1970, γρήγορα αναπτύχθηκε σε αγαπημένο προορισμό χιλιάδων επισκεπτών. Οι αρχές του τόπου έχουν κάνει εξαιρετικές παρεμβάσεις, αναδεικνύοντας το φυσικό κάλλος της περιοχής, μα και οι μόλις 604 μόνιμοι κάτοικοι, σαν πιστοί ακόλουθοι του Ξένιου Δία, καλωσορίζουν και προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία στον επισκέπτη.
Η έντονη επιχειρηματική τους δραστηριότητα δίνει αμέτρητες επιλογές για καφέ, φαγητό, νυχτερινή διασκέδαση παραδοσιακή ή σύγχρονη, κάθε λογής διαμονή, από ρετρό ξενώνες και κάμπινγκ μέχρι υπερπολυτελή συγκροτήματα, οργανωμένες εξορμίσεις στη φύση δια ξηράς ή θαλάσσης, καταδύσεις, θαλάσσια σπορ και ένα σωρό άλλα.
Αξίζει δε, κανείς να κανονίσει την επίσκεψή του κατά το δημοφιλές τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, με τη γιορτή των ψαράδων να κρατά το σκήπτρο των δρώμενων.
Έχοντας δραστήριους σύλλογους, το χωριό είναι πόλος έλξης σπουδαίων καλλιτεχνών και η νεοσύστατη θεατρική ομάδα δίνει ζωή στο στολίδι του λιμανιού, το θέατρο του Δαίδαλου και του Ίκαρου. Σύμφωνα με τη μυθολογία, πέταξαν από την Κρήτη ακουμπώντας τον βράχο που ορθώνεται αγέρωχος πάνω από το λιμάνι της Αγίας Γαλήνης, μάλιστα στη θέση εκείνη βρίσκονται ακόμη και σήμερα τα αγάλματά τους. Σημείο που αξίζει κανείς να απαθανατίσει, αφού ο συνδυασμός της θάλασσας με τα απόκρημνα βράχια από τη μία, σε αντίθεση με το κοσμικό θέρετρο από την άλλη, είναι εξωπραγματικός.
Πέρα από το λιμάνι, είναι σαν ζωγραφισμένο, κατά μήκος της θάλασσας, ένα πλατύ μονοπάτι στολισμένο με κήπους και στάσεις ξεκούρασης. Οδηγεί στην οργανωμένη πλαζ, η οποία χωρίζεται στα δύο από τις εκβολές του Πλατύ ποταμού. Υδροβιότοπος μεγάλης αξίας, που προσφέρεται για μια ενδιαφέρουσα εξερεύνηση αφού πριν χρόνια, είχαν βρεθεί στις όχθες του αρχαία τμήματα ναού της Αρτέμιδος.
Μια όμορφη γέφυρα ενώνει την παραλία, στα σίδερα της οποίας ερωτευμένοι από όλο τον κόσμο “κλειδώνουν” τον έρωτά τους με λουκέτα αγάπης. Μετά από αυτό το οργανωμένο τμήμα, υπάρχει ακόμα ένα απομονωμένο, για τους πιο τολμηρούς. Στα κρυσταλλένια νερά της Αγίας Γαλήνης καθρεφτίζεται ο κυματισμός της γαλάζιας σημαίας, η οποία, επί σειρά ετών, κοσμεί τις ακτές της.
Τα φώτα του λιμανιού, η θάλασσα με τη μυρωδιά της αλμύρας και το φρέσκο αεράκι, η ενέργεια των κατοίκων που σεργιανίζουν αμέριμνοι στο μόλο, τα νόστιμα θαλασσινά εδέσματα και η καλή ρακή σε κάνουν να αγαπήσεις αυτό το μικρό χωριό στο νότιο άκρο της Κρήτης, τον Άη γαλήνη, όπως έλεγαν οι παλιοί.
Αεί γαλήνη, όσο δυνατά και να φυσούν οι άνεμοι ο όρμος παραμένει γαλήνιος, με τη θάλασσα να είναι μια φιλόξενη μπλε αγκαλιά, τόσο για τους λουόμενους, όσο για τα διαβαίνοντα αλιευτικά, που συχνά βρίσκουν εκεί καταφύγιο, στο λιμάνι της καρδιάς μας.